Kur ekonomia përballet me vështirësi, shumë njerëz ndihen të pasigurt për të ardhmen dhe hezitojnë të bëjnë investime. Megjithatë, historia ka treguar se periudhat e krizës mund të ofrojnë edhe mundësi të rralla për ata që dinë të analizojnë situatën dhe të veprojnë me kujdes. Investimi në aksione gjatë krizës nuk është një vendim i thjeshtë, por mund të jetë një strategji e mençur nëse bëhet me logjikë dhe informacion të saktë.
Çfarë është një krizë ekonomike?
Një krizë ekonomike është një periudhë e vështirë për tregjet dhe ekonominë në përgjithësi. Ajo mund të shkaktohet nga faktorë të ndryshëm si inflacioni i lartë, papunësia, rënia e prodhimit, luftërat, pandemitë ose tronditje të papritura në tregje financiare. Gjatë këtyre periudhave, investitorët shpesh shesin aksione nga frika, çka shkakton ulje të ndjeshme të çmimeve në bursë.
Aksionet bëhen më të lira gjatë krizës
Një nga arsyet kryesore pse shumë investitorë me përvojë zgjedhin të blejnë aksione gjatë krizës është sepse çmimet e tyre bien. Kur tregu është në rënie, shumë kompani të mira tregtohen nën vlerën e tyre reale. Kjo krijon mundësi për të blerë me “zbritje” aksione që në kushte normale do të ishin shumë më të shtrenjta.
Shembull: Gjatë krizës financiare të vitit 2008, çmimet e aksioneve të shumë kompanive ranë ndjeshëm. Ata që investuan në kompani si Apple, Amazon apo Microsoft në atë kohë, patën përfitime të mëdha në vitet që pasuan.
Frika është armiku më i madh i investitorit
Një nga gabimet më të zakonshme që bëjnë investitorët gjatë krizës është se lejojnë emocionet të drejtojnë vendimet e tyre. Frika e humbjes i shtyn shumë njerëz të shesin në momentin më të keq, kur çmimet janë më të ulëta. Investitorët që arrijnë të ruajnë qetësinë dhe të shohin përtej momentit, kanë më shumë shanse të përfitojnë nga rikuperimi i tregut.
Diversifikimi si strategji mbrojtëse
Gjatë krizës, është thelbësore të mos investosh vetëm në një kompani apo sektor. Diversifikimi i portofolit në sektorë të ndryshëm dhe zona të ndryshme gjeografike mund të ndihmojë në reduktimin e rrezikut. Për shembull, nëse aksionet e sektorit të teknologjisë bien, aksionet e sektorit të energjisë mund të qëndrojnë më stabile ose të rriten.
Investimi afatgjatë funksionon edhe në krizë
Një nga parimet më të rëndësishme të investimit është mendësia afatgjatë. Edhe nëse blini aksione gjatë krizës dhe ato bien më tej për një periudhë të shkurtër, nëse kompania është e qëndrueshme dhe ka potencial për rritje, vlera e saj ka shumë gjasa të rikthehet dhe të tejkalojë nivelin e mëparshëm me kalimin e kohës.
Kujdes me borxhin dhe shpenzimet
Edhe pse investimi gjatë krizës mund të sjellë përfitime, nuk duhet të harrojmë që është e rëndësishme të jemi financiarisht të qëndrueshëm. Nuk është e mençur të investosh para që i ke të nevojshme për shpenzimet bazë, apo të marrësh borxh për të blerë aksione. Investimi duhet të bëhet me para që mund të përballosh t’i mbash të investuara për disa vite, edhe nëse tregu bie.
Si të fillosh të investosh gjatë krizës?
Nëse vendos të investosh në periudhë krize, ja disa hapa të thjeshtë për fillim:
- Hulumto mirë kompanitë: Kërko kompani që kanë histori të qëndrueshme, bilanc pozitiv dhe drejtues të besueshëm.
- Nis me pak: Mos vendos menjëherë shumën e plotë. Bëje në mënyrë të përshkallëzuar.
- Përdor aplikacione apo platforma të sigurta për tregti: Si p.sh. eToro, Interactive Brokers apo Revolut.
- Mëso bazat e leximit të grafikëve dhe raporteve financiare: Edhe një kuptim i thjeshtë mund të ndihmojë në marrjen e vendimeve më të mira.
Mundësia për rritje është aty, por kërkon durim
Historia ekonomike na mëson se çdo krizë ka një fund. Edhe pse është e pamundur të parashikosh me saktësi se kur do të ndodhë rikuperimi, ajo që është e sigurt është se tregjet kanë tendencën të rikthehen. Ata që investojnë me durim dhe planifikim gjatë kohërave të vështira, shpesh shohin rezultate pozitive më vonë.
A ia vlen të rrezikosh?
Përgjigjja varet nga qëllimet dhe toleranca jote ndaj rrezikut. Nëse ke një horizont afatgjatë dhe je i përgatitur emocionalisht për luhatje në treg, investimi gjatë krizës mund të jetë një mundësi e artë. Por nëse ndihesh i pasigurt, ndoshta është më mirë të fillosh me një shumë të vogël dhe të mësosh gjatë rrugës.
Në fund të ditës, vendimi për të investuar gjatë krizës duhet të bazohet në arsyetim dhe jo në ndjenja. Pyet veten: a po e shoh këtë si një mundësi për të ndërtuar pasuri në të ardhmen, apo po ndjek panikun e tregut? Vendimi është i yti – por dijenia dhe durimi janë aleatët më të mirë që mund të kesh.