Tregtia online është bërë një pjesë thelbësore e jetës së përditshme. Gjithnjë e më shumë njerëz në Shqipëri blejnë produkte dhe shërbime përmes internetit për arsye komoditeti, çmimesh më të mira apo zgjedhjesh të larmishme. Megjithatë, kjo rritje e tregtisë dixhitale ka sjellë me vete edhe rreziqe, sidomos në formën e mashtrimeve online. Njohja e mënyrave për t’i shmangur këto mashtrime është thelbësore për një përvojë të sigurt dhe të kënaqshme në blerjet online.
Si ndodhin mashtrimet në tregtinë online?
Mashtrimet në internet mund të marrin shumë forma. Disa nga më të zakonshmet përfshijnë:
- Faqe të rreme që imitojnë dyqane të njohura
- Shitës që marrin pagesën por nuk dërgojnë produktin
- Oferta tepër të mira për të qenë të vërteta
- Phishing (mashtrim përmes emailit ose mesazheve) për të vjedhur të dhënat e kartës suaj
- Shitje të produkteve të rreme apo cilësi shumë të ulët
Mashtruesit shfrytëzojnë paditurinë, mungesën e kujdesit ose dëshirën për të bërë një marrëveshje të mirë. Prandaj, është e rëndësishme të jemi gjithmonë të kujdesshëm dhe të informuar.
Verifikoni gjithmonë faqen ku blini
Një nga hapat e parë për të shmangur mashtrimet është të verifikoni nëse faqja ku do të blini është e sigurt dhe legjitime. Disa shenja që tregojnë një faqe të besueshme përfshijnë:
- Ka një adresë që fillon me “https” (s për siguri)
- Ka të dhëna të qarta për kontakt, si numër telefoni, adresë fizike dhe email
- Ka politika të qarta për kthimin e produkteve dhe garanci
- Ka komente dhe vlerësime të vërteta nga klientë të tjerë
Nëse një faqe duket shumë e re, ka dizajn të dobët ose nuk përmban informacion të mjaftueshëm për shitësin, atëherë është mirë të shmanget.
Mos bini pre e ofertave joreale
Një nga truket më të zakonshme që përdorin mashtruesit është të ofrojnë produkte me çmime shumë më të ulëta sesa tregu. Nëse një celular që kushton zakonisht 700 euro ofrohet për 150 euro, është shumë e mundshme që të jetë një mashtrim. Çmimet shumë të ulëta shpesh janë një mënyrë për të tërhequr viktima. Bëni një krahasim të çmimeve në disa faqe të ndryshme përpara se të vendosni për blerjen.
Përdorni metoda të sigurta pagese
Për të mbrojtur veten nga mashtrimet, është mirë të përdorni metoda pagese që ofrojnë siguri, siç janë kartat e kreditit ose platformat si PayPal. Këto mënyra zakonisht ofrojnë mbrojtje për blerësit dhe mundësinë për të kundërshtuar pagesat në rast mashtrimi. Duhet të shmangni dërgimin e parave përmes transfertave bankare apo western union, pasi ato janë të pakthyeshme dhe të vështira për t’u gjurmuar.
Shikoni komentet dhe vlerësimet
Para se të blini një produkt, lexoni komentet dhe vlerësimet që kanë lënë përdoruesit e tjerë. Ato mund të japin informacion të vlefshëm për cilësinë e produktit dhe seriozitetin e shitësit. Nëse faqja nuk ka asnjë koment apo ka vetëm vlerësime shumë të larta të shkruara në mënyrë të ngjashme, është mirë të jeni të dyshimtë, pasi mund të jenë komente të rreme.
Mos ndani të dhëna personale të panevojshme
Asnjë faqe serioze nuk duhet t’ju kërkojë fjalëkalimin, PIN-in e kartës bankare apo informacione të tjera shumë personale për të kryer një blerje. Nëse hasni në një formular që kërkon më shumë se sa emrin, adresën e dërgimit dhe të dhënat e kartës së pagesës, ndaloni menjëherë procesin.
Kontrolloni nëse kompania ekziston realisht
Në Shqipëri, shumë mashtrime ndodhin përmes faqeve në rrjete sociale, ku krijohen “dyqane” që nuk kanë asnjë licencë ose emër të regjistruar. Përpara se të bëni një porosi nga një faqe e tillë, kontrolloni nëse ekziston si biznes i regjistruar në QKB apo në ndonjë platformë zyrtare. Gjithashtu, shikoni nëse ka pasur raportime të mëparshme nga klientë të tjerë për atë faqe apo emër.
Qëndroni të informuar dhe mos nxitoni
Mashtruesit zakonisht tentojnë t’ju nxitin të bëni një veprim të shpejtë, si “Oferta skadon për 1 orë!” apo “Vetëm 2 produkte të mbetura!”. Mos u nxitoni. Merrni kohën tuaj për të kontrolluar, kërkuar dhe menduar. Vendimet e nxituara janë më të rrezikuara për të përfunduar keq.
Denonconi çdo mashtrim që hasni
Nëse bie viktimë e një mashtrimi online, mos e lë me kaq. Raportoni rastin në institucionet përkatëse si Policia e Shtetit apo Autoriteti për Mbrojtjen e Konsumatorit. Në këtë mënyrë ndihmoni që edhe të tjerët të mos bien pre e të njëjtit mashtrim dhe autorët të marrin përgjegjësi.
Kujdesi është mburoja më e mirë në internet
Ndërsa interneti ofron mundësi të pafundme për blerje dhe tregti, ai kërkon gjithashtu një nivel të lartë vigjilence. Të njohësh rreziqet, të verifikosh informacionin dhe të mos biesh pre e emocioneve të momentit janë hapa të thjeshtë që mund të të shpëtojnë nga humbje të mëdha financiare. Herën tjetër që do të bësh një blerje online, ndal pak dhe pyet veten: “A duket kjo gjë shumë e mirë për të qenë e vërtetë?” Nëse po, ndoshta është pikërisht ashtu.