Në një kohë kur shumë të rinj dhe profesionistë shqiptarë kërkojnë mënyra për të rritur të ardhurat e tyre, investimi në aksione është bërë një alternativë gjithnjë e më e diskutuar. Por si mund të investosh në aksione kur jeton në Shqipëri, dhe çfarë duhet të dish para se të fillosh? Ky artikull do të të udhëheqë hap pas hapi me informacion praktik dhe të thjeshtë për të kuptuar bazat e tregut të aksioneve dhe si të hysh në të nga vendi ynë.
Çfarë do të thotë të investosh në aksione?
Aksionet janë pjesë të një kompanie që mund të blihen nga individët. Kur blen një aksion, bëhesh bashkëpronar i asaj kompanie, sado i vogël të jetë ky pronësim. Investimi në aksione nënkupton blerjen e tyre me qëllim që çmimi të rritet në të ardhmen ose që të përfitosh nga shpërndarja e fitimeve (dividendët).
A është e mundur të investosh në aksione nga Shqipëria?
Po, është plotësisht e mundur. Edhe pse Shqipëria nuk ka ende një bursë të zhvilluar kombëtare ku të tregtohen aksione të kompanive vendase, çdo individ shqiptar me akses në internet dhe një kartë debiti ose krediti mund të hapë një llogari në një platformë ndërkombëtare të brokerimit online. Këto platforma të lejojnë të investosh në kompani të mëdha si Apple, Amazon, Microsoft, apo Tesla, drejtpërdrejt nga Shqipëria.
Zgjedhja e një platforme për investim
Një nga hapat e parë është të zgjedhësh një platformë brokerimi të besueshme. Disa nga më të njohurat që pranojnë përdorues nga Shqipëria janë:
- eToro: Një platformë shumë e popullarizuar që ofron edhe funksionalitetin e kopjimit të investimeve të investitorëve të tjerë.
- Interactive Brokers: E preferuar nga investitorët më profesionistë për shkak të tarifave të ulëta dhe aksesit të gjerë në tregje.
- Trading 212: E përshtatshme për fillestarë, me përdorim të lehtë dhe pa komisione në tregtimin e aksioneve.
Për të hapur një llogari, do të të duhet të dorëzosh një dokument identifikimi, një provë të adresës dhe të përfundosh një pyetësor të thjeshtë për të vlerësuar njohuritë e tua mbi investimet.
Sa para duhet për të filluar?
Një nga mitet më të zakonshme është se për të investuar në aksione të duhet shumë para. Në realitet, shumë platforma të brokerimit online lejojnë të fillosh edhe me 10 apo 50 euro. Gjithashtu, shumica e tyre ofrojnë opsionin për të blerë “aksione të pjesshme”, që do të thotë se nuk ke pse të blesh një aksion të plotë të një kompanie si Amazon që mund të kushtojë qindra dollarë.
Çfarë rrezikësh ka?
Si çdo investim, edhe tregtia me aksione ka rreziqet e veta. Vlera e aksioneve mund të ulet dhe mund të humbasësh një pjesë ose të gjitha paratë e investuara. Kjo është arsyeja pse rekomandohet që të mos investosh para që nuk je i gatshëm të humbasësh, dhe të mos veprosh në bazë emocionesh.
Gjithashtu, është e rëndësishme të diversifikosh – që do të thotë të mos vendosësh të gjitha paratë në një kompani të vetme. Një portofol i balancuar me aksione nga industri të ndryshme ul rrezikun në plan afatgjatë.
Si të zgjedhësh aksionet që do të blesh?
Nuk ka një formulë magjike për të zgjedhur aksionet më të mira, por disa këshilla të vlefshme janë:
- Investo në kompani që i njeh dhe i kupton
- Shiko historikun e fitimeve dhe qëndrueshmërinë e tyre në treg
- Lexo lajmet ekonomike dhe raportet financiare
- Mos ndiq verbërisht trendet apo “këshillat e shpejta” në rrjete sociale
Në fillim, është mirë të fillosh me kompani të mëdha dhe të qëndrueshme (të quajtura “blue-chip stocks”) si Coca-Cola, Johnson & Johnson apo Google, të cilat kanë një histori të gjatë të rritjes së qëndrueshme.
Taksat dhe detyrimet në Shqipëri
Aktualisht, të ardhurat nga investimet në aksione për individët që jetojnë në Shqipëri i nënshtrohen tatimit mbi të ardhurat nga kapitali. Nëse realizon fitime (p.sh., shes aksionet me çmim më të lartë se sa i ke blerë), duhet të deklarosh këto të ardhura dhe të paguash tatimin përkatës (tatimi mbi fitimet kapitale është rreth 15%). Është e rëndësishme të mbash evidencë për transaksionet dhe të konsultohesh me një kontabilist për të shmangur penalitete.
Si të mësosh më shumë?
Nëse je fillestar, mos u ndje i pasigurt. Ka shumë burime në gjuhën shqipe dhe angleze për të mësuar më shumë rreth investimeve:
- YouTube kanale edukative për investime
- Libra si “The Intelligent Investor” nga Benjamin Graham
- Kurse online falas në platforma si Coursera dhe Udemy
Më e rëndësishmja është të fillosh ngadalë, të mësosh në mënyrë të vazhdueshme dhe të investosh me kujdes.
A ia vlen të investosh në aksione?
Nëse ke një të ardhur të qëndrueshme dhe kërkon të ndërtosh pasuri në mënyrë afatgjatë, investimi në aksione është një alternativë reale dhe e arritshme. Por është e rëndësishme të jesh i duruar, i informuar dhe i disiplinuar. Fitimet nuk vijnë brenda natës, por me kalimin e kohës dhe përmes zgjedhjeve të zgjuara, investimi mund të kthehet në një burim të qëndrueshëm të ardhurash.
Nëse e sheh këtë si një mundësi serioze, pyetja që duhet t’i bësh vetes është: A je gati të fillosh të ndërtosh të ardhmen tënde financiare, një aksion në një kohë?